Köklere Dönüş Yazılar

“Elli yaşındayım artık İmge.” diyor sevgili dostum. “Elli yaşındayım ve mutsuzum. Yaşayacak elli yılım daha yok biliyorum ve hayatımın kalanında mutsuz olmak istemiyorum.”

Yüzüne bakıyorum. Yıllardır pek çok halini gördüğüm bu yüzde bugüne kadar görmediğim derin bir acı var. O acı boğazıma yapışıyor bir düğüm gibi. Kahvemden bir yudum alıyorum. Düğüm açılmıyor. Arka masada acılardan, boğazdaki düğümlerden habersiz bir küçük kız çocuğu heyecanla bir şey anlatıyor annesine. Ben karşımdaki elli yaş bedenindeki küçük erkek çocuğuna bakıyorum. Aynı bedende kaç kişi, kaç yaş taşıdığımıza şaşırıyorum. Hangi yaşta olursak olalım aradığımızın hep aynı olduğunu düşünüyorum. İçimdeki tüm şefkatle onu dinlemeye anlamaya çalışıyorum.

O gün bugündür ara ara aklıma geliyor bu konuşma. Bir anın içinde sıkıştığımda kendime hatırlatıyorum; 42 yaşındayım, yaşayacak bir 42 yılım daha var mı bilmiyorum ve mutlu olmak istiyorum. Kararlarımı mutluluğa göre almaya, adımlarımı mutluluğa doğru atmaya çalışıyorum. 

Kendimi bildim bileli yazmak hayatımın bir parçası. Yazdıklarımı paylaşma cesareti bulmam yıllar alsa da artık buradayım… Umarım ben de senin dünyana hoş gelirim ve bu sayfa aracılığı ile bir bağ kurabiliriz. 

Hani filmlerde bir daktilo üzerinde büyülü biçimde gidip gelen eller vardır ve o ellere eşlik eden müzik gibi bir tıkırtı. Sonra tıkırtı durur, ellerden biri kâğıdı daktilodan çekip çıkarır, buruşturur ve yere atar. Tıkırtı, buruşturma, atma eylemleri kendini defalarca tekrar eder. Günün sonunda geride yorgun ama kendini ve yazısını tamamlamaktan memnun bir yazar, işini sabırla yapmaktan gurur duyan bir daktilo ve yerde, buradan sonra nereye gideceklerine dair meraklı bir yığın kâğıt topu kalır. İşte bu sahne benim erken çocukluk anılarımın çok önemli bir parçası. O eller babama ait, daktilo sesi hala en sevdiğim müziklerden ve meraklı kâğıt topları ilk arkadaşlarımdan.

Hayatımın ilk büyük kaybını yaşadığımda henüz on bir yaşındaydım. Babam bir gün vardı ve ertesi gün yoktu. Babam, sadece babam da değildi üstelik. Kendimi yanında “tuhaf” hissetmediğim bir yetişkindi, belki de tek yetişkin. Yaptığım, söylediğim her şeyi anlardı hatta desteklerdi. Kafamdaki farklı sesleri, yer karolarında gördüğüm desenleri, iskambil kağıtlarından kurduğum alternatif evrenleri dünyanın en mantıklı şeylerini anlatıyormuşum gibi dinlerdi. Çünkü benden daha tuhaftı…

Babamı kaybettiğimde bana hayatın zor olduğu söylendi, elden gelen bir şey olmadığı. En zor durumda bile olgun olmam öğütlendi, dik durmam ve hayatıma devam etmem. Ben diğer çocuklar gibi değildim, akıllı ve güçlüydüm. Acılara takılmak zayıfların işiydi. Bana bunları söyleyenler aslında beni koruma niyetinde olsalar da ben çocuk aklımla şunu öğrendim; “olgun, güçlü olduğum, hayatta dik durduğum müddetçe kabul edilir ve sevilirim.” Bu nedenle yas tutmanın ve kırılganlığın gücünü es geçtim yıllarca. Gerçekten coşku duyabilmek, kalbinden gülebilmek için yeri geldiğinde üzüntünün, acının, korkunun, umutsuzluğun içinde kalmak gerektiğini neredeyse kırk yaşıma kadar bilemedim.

Babamın öldüğünü öğrendikten birkaç saat sonra oyun oynuyordum kuzenlerimle. Birkaç gün sonra yeni bir okula başladım. Benden beklendiği gibi hep başarılı, güçlü ve olgun oldum. Örnek gösterildim, ödüllendirildim, alkışlandım. Öğretmenlerim, aile büyüklerim, arkadaşlarım tarafından kabul edildim. Sevildim… Ama o kişi tamamen ben miydim?.. 

Eski bir İstanbul mahallesinde yer alan ahşap bir evin ilk katındayım. Biri beyaz biri pembe iki orkidenin süslediği pencerenin önüne karşılıklı konmuş iki koltuktan birinde oturuyorum. Bana ikram edilen kahveyi orkidelerin yanına koyuyorum. Beyaz bir porselen üzerine altın işlemelerle Kız Kulesi çizilmiş fincana. Sessizlikte duruyor ve arkama yaslanıyorum. Orkidelere bakıyorum. Nasıl bu kadar büyüdüklerini düşünüyorum. Sonra orkidelerin canlılığına tezat biçimde rengi solmuş, ahşapları dökülmeye başlamış olan karşıdaki eve dikiyorum bakışlarımı uzun uzun. Fincanı elime alıp bırakıyorum. Sessizlik devam ediyor.

Benim başlamam “lazım” konuşmaya. Bir terapi koltuğundayım çünkü ve ilk cevaplamam gereken soru hep aynı “Nasılsın?”. Nasıl olduğumu o kadar bilmiyorum ki o gün, bir türlü konuşmaya başlayamıyorum. Muhtemelen dışarıda bir dakika kadar süren sessizlik benim içimde saatler olarak buluyor karşılığını. Nasıl olduğumu söyleyemiyorum, çünkü bilmiyorum…

“Bir ömrün ayrıcalığı, her kimsen o olmaktır.” diyor hikâye anlatıcılığının ustası Joseph Campbell. Ne kadar basit ve ne kadar zor… Hayatın amacı kim olduğunu bulmak, ayrıcalığı da bulduğun o kişiyi kabul etmek ve onun yaşamasına izin vermek bence. Aksi halde hayata geliyoruz, hayatı sürdürüyoruz ve hayattan gidiyoruz geride çok az iz bırakarak. Gerçekten yaşamış olmuyoruz.

Aslında ilk gençlik yıllarımızda başlıyoruz kendimize kim olduğumuzu sormaya. Bizi büyüten aileden, içinde yaşadığımız kültürün kalıplarından, çevremizdekilerin bizden beklediklerinden bağımsız bir benlik yaratmak istiyoruz. Sınırlarımızı fark etmek ve onları aşmak için oluyor tüm denemelerimiz. Kimimiz daha melankolik, kimimiz daha coşkulu, kimi asi, kimi öfkeli kendimize doğru bir yolculuğa çıkmaya niyet ediyoruz. Fakat sonra bir yerlerde yoruluyor, aramayı bırakıyor ya da kaçtıklarımıza yakalanıyoruz. Kendimizi tanımlamanın acısız bir yolunu bulup sosyal rollere sığınıyor, topluma uyumlu insanlar olarak etiketlerimizle hayatı sürdürüyoruz. Biri bize kim olduğumuzu sorarsa rol repertuarımızdan duruma en uygun olanı çıkarıp oynuyoruz.

Ben bir anneyim, danışmanım, eğitimciyim, masalcıyım, genel müdür yardımcısıyım… Rol repertuarımın önemli unsurları bunlar. Fakat bunların hepsi yaptığım şeyler, olduğum insana dair bir renk yok bu etiketlerde. Beni kendime yaklaştıracak ve ömrüme ayrıcalık katacak olan rollerimi bırakmak değil, onları kendimce nasıl oynayacağımı bulmak. Hatta onları bir rol olmaktan çıkarıp kendi gerçeğime yaklaştırmak. Hayatta yaptığım her şeyi kendi gerçeğim üzerinden yapmak. İşte asıl macera da burada başlıyor, kendi gerçeğini bulma yolculuğunda.

Joseph Campbell buna “Kahramanın Yolculuğu” diyor. İzlediğiniz pek çok Hollywood filminde, bol ödüllü dizilerde, çok satan romanlarda bir akış olarak kullanılan bu yolculuk çemberi, insanın tekamülünün de birebir yansıması aslında.

Son yıllarda hayatımdan çıkartmaya çalıştığım bir kelime var: Yönetmek. Evi, işi, ekibi, müşterileri, projeleri, ilişkileri aslında hayatı “yönetme”yi bırakıp “yaşama”ya geçmeye uğraşıyorum epey bir süredir.

Bu sabah bir arkadaşımla sohbet ederken bir noktada “yönetememeye izin vermek” dedi, “hayatın kendisinin bu olduğunu kabul etmek”…  Sohbetimiz bittiğinde içimde hala bu kelimeler yankılanıyordu “yönetememeye izin vermek”. Bu yankının kaynağına doğru iz sürdüm.

Her şeyi her zaman yönetmeye, kontrol etmeye, bilmeye, madde madde sıralamaya ihtiyaç duyduğum hallerimi hatırladım. Bunun ne kadar zor, ne kadar yorucu olduğunu. Herkesi memnun etmeye çalışırken, başta kendim olmak üzere kimseyi memnun edemeyişimi. Bedensel rahatsızlıkları, ruhsal sıkışıklıkları… Ses artık unutmaya yüz tuttuğum eski halimden geliyordu.